ارماتور یک مدل از مصالح میباشد که در انواع ساخت و ساز برای بهبود عملکرد بتن تحت کشش به کار گرفته میشود. در حقیقت میلههای فولادی با کنارهم قرار گرفتن، یک مجموعه با نام ارماتور را به وجود میآورند که توان باربری را تا حد زیادی افزایش میدهند. ارماتور شرایطی را به وجود میآورد که بتوانیم در قسمتهایی مثل ستونها، دالها، تیرها و قسمتهای دیگر، شکلپذیری داشته باشیم. این شکلپذیری، به نوبه خود باعث بیشتر شدن مقاومت ساختمان و افزایش تحمل باربری آن در برابر نیروهای سنگین میشود. در این مطلب از سایت کارخانه فولاد ثامن برای آشنایی شما با آرماتور و نحوه آرماتور بندی، توضیحاتی را ارائه کردهایم. دعوت میکنیم در ادامه همراه ما باشید.
انواع آرماتور
اکثر آرماتورها از جنس فولاد هستند اما نمونههای فایبرگلاس نیز در بین آنها وجود دارند که به دلیل عدم خوردگی و مغناطیسی نبودن، در کاربری خاص خود مورد استفاده قرار میگیرند. در درک اهمیت ارماتور بهتر است به این موضوع توجه کنید که دالهای بتنی بدون ارماتور بندی و میلههای فولادی، قادر به تحمل وزن وارده نخواهند بود و در چنین شرایطی تخریب میشوند. نمونههای فولادی این محصول، ابعاد و انواع گوناگونی دارند که برای سازههای متنوعی مورد استفاده قرار میگیرند. یک پروژه آرماتور ممکن است از یک میله معمولی یا گروهی از میلگردهای متعدد تشکیل شده باشد. قطر میلگردها با توجه به وضعیت سازه و نیروی وارده انتخاب میشود که استاندارد آن بین 6 میلیمتر تا 32 میلیمتر متغیر است.
در آرماتوربندیهایی که برای سازههای بتن آرمه اجرا میشوند، دو نوع کلی از ارماتور مورد استفاده هستند؛ مدل اول، ارماتور طولی است که به آن آرماتور اصلی نیز گفته میشود و این جزء در راستای طول سازه نصب میشود. این نوع از اسکلت سازه، وظیفه دارد که جلوی خم شدن تیر، ستون و… را در راستای طولی بگیرد.
مدل بعدی، آرماتور عرضی میباشد که به عنوان جزء فرعی شناخته میشود. همانطور که از نام این مدل مشخص است، جزء فولادی در این مدل در راستای عرض سازه و به صورت عمود بر ارماتور طولی اجرا خواهد شد.
قطر میلگردهای عرضی در مقایسه با میلگرد طولی کمتر است و وظیفه آن کنترل برش و پیچش در راستای پهنای سازه میباشد. همچنین عدم ترک خوردگی و گسترش ترک به میلگرد عرضی مربوط است. گذشته از این توضیحات، انواع آرماتور شامل موارد زیر میشوند که بهتر است با ویژگیهای آنها آشنا باشید:
نوع آرماتور | ویژگی ها |
آرماتور حرارتی | دارای مقاومت کششی حداکثری |
آرماتور اتکا | برای تحمل نیروهای برشی |
ارماتور ممان منفی | برای مقابله با لنگر منفی |
آرماتور رکاب | برای تحمل نیروهای برشی در راستای عرض ستون |
آرماتور سنجاقی | برای ایجاد ارتباط بین میلگرد خاموت و میگردهای طولی |
آرماتور خرک | برای بتن ریزی کف و فونداسیون |
آرماتور رکابی | برای تنظیم و کنترل فاصله بین شبکههای ارماتور اصلی در بتن ریزی دیوار و دال |
آرماتور رامکا | مورد استفاده در ساختار اسکلت ستونها |
ارماتور حرارتی
مواردی مانند بتن ریزی در هوای سرد، کم بودن کیفیت بتن و یا اجرای غیر استاندارد، ممکن است باعث بروز ترک شوند. علاوه بر این موارد، تنشهای حرارتی و جمع شدن نیز منجر به ترک خواهند شد. ارماتور حرارتی به همین منظور استفاده میشود و به دلیل مقاومت کششی حداکثری که دارد، یک انتخاب مطمئن برای پیشگیری از وقوع ترک در ساختار بتن میباشد. وقتی از این ارماتور در سقف استفاده کنیم، جلوی باز شدن دیافراگم سقف گرفته خواهد شد و از طرف دیگر، امنیت و توان باربری سقف نیز بیشتر میشود.
ارماتور اتکا
در فرایند آرماتور بندی، نوعی خاصی از ارماتور با نام اتکا یا ادکا مورد استفاده قرار میگیرد که مخصوص تحمل نیروهای برشی میباشد. این جزء از ارماتور باعث میشود توان سازه برای مقاومت در برابر نیروی برشی عرضی بیشتر شود. همچنین شرایطی را به وجود میآورد تا بتوانیم تیر را به تیرچه متصل کنیم و لغزش تیر را در جایگاه خود به حداقل میزان ممکن برسانیم.
ارماتور ممان منفی
وقتی میخواهیم دال را به اجرا بگذاریم، فرآیند بتن ریزی سقف را به شکل پیوسته انجام میدهیم؛ همین کار باعث میشود در بخش بالایی تیر، لنگر منفی داشته باشیم که به شدت امنیت ساختمان را به خطر میاندازد. ارماتور ممان منفی برای مقابله با این لنگر طراحی شده است. ارماتور ممان منفی و اتکا عملکرد مشابهی با یکدیگر دارند و هر دو به منظور استحکام سقف به کار گرفته میشوند اما میگردهای ممان منفی در داخل ساختار سقف نصب میشوند و این در حالی است که محل مخصوص میلگرد اتکا در قسمت پایینی تیرچهها میباشد.
ارماتور رکاب یا خاموت
میلگردهایی تحت عنوان خاموت یا رکاب وجود دارند که حالت آنها به شکل قائم میباشد. در پروژههای آرماتور بندی، ضوابط کاشت میلگرد در بتن باید رعایت شوند و خاموتها باید به صورت قائم در تیر یا ستون قرار بگیرند تا آرماتورهای طولی از محل اصلی خود بیرون نزنند.
فرم خاموتها متناسب با مقطع تیر میباشد و به شکل تنگ باز یا تنگ بسته در ساختار سازههای بتن آرمه به کار گرفته میشوند. این جزء از اسکلت سازه نیز یک قسمت فرعی بوده و در تحمل نیروهای برشی در راستای عرض ستون انجام وظیفه میکند. بنابراین میلگرد خاموت، در جلوگیری از ترک خوردن بتن نقش موثری را ایفا خواهد کرد.
ارماتور سنجاقی
ارتباط بین میلگرد خاموت و میگردهای طولی که آرماتورهای اصلی هستند، از طریق ارماتور سنجاقی تکمیل میشود. این میلگردها ضخامت کمتری داشته و به راحتی فرم میگیرند و با انعطاف بالایی که دارند ظاهری شبیه به سنجاق را ایجاد میکنند که دلیل نامگذاری آنها میباشد. با نصب ارماتور سنجاقی، خیال شما از بابت کیفیت عملکرد مجموعه ارماتور عرضی راحت خواهد شد و دیگری نگرانی در مورد بار و نیروی اضافی که منجر به ترک خوردگی شود، وجود نخواهد داشت.
ارماتور خرک
در آرماتور بندی ساختمان، از نوع دیگری از میلگرد با نام میلگرد خرک استفاده میکنیم که در بتن ریزی کف و فونداسیون کاربرد دارد. این نوع از ارماتور، امکان قرارگیری دو مجموعه متوالی از میلگردهای افقی را به وجود میآورد تا با فاصله استاندارد در درون قالب نصب شود. گفتنی است که کاربرد سازهای خاصی برای خرک تعریف نشده است و نقش این میلگردها، فقط پایدارسازی مش فوقانی فونداسیون میباشد.
ارماتور رکابی
نوع بعدی ارماتورهای کاربردی در ساختمان سازی، میلگردهای رکابی هستند که فرم آنها شبیه به حرف U است. برای ایجاد این فرم، لبههای میلگرد صاف را به سمت داخل خم میکنند تا ارماتور رکابی حاصل شود. این ارماتور نقش تنظیم و کنترل فاصله بین شبکههای ارماتور اصلی در بتن ریزی دیوار و دال را بر عهده دارد. به این صورت که فاصله بین آنها را به گونهای قرار میدهد که بیشترین بازدهی را در زمینه تحمل بار وزنی به اجرا بگذارند.
ارماتور رامکا
در ساختار اسکلت ستونها، نوعی از میلگردها با نام ارماتور رامکا مورد استفاده قرار میگیرند که محل آنها در پایینترین بخش ستون میباشد. این ارماتور، محل دقیق قالب را مشخص میکند و جلوی حرکت عرضی آن را در سازه میگیرد. ارماتور رامکا به روش جوشکاری یا به کمک سیم ارماتور، به خاموت یا میلگردهای اصلی وصل میشوند. میلگرد رامکا در هم راستا سازی ستونها و حفظ ابعاد استاندارد مقاطع بتنی سازه، نقش کلیدی دارد. میلگردهای رامکا از برش میلگرد سایز 10 یا 12 به دست میآیند و قیمت آنها بستگی به قیمت میلگرد اولیه خواهد داشت. برای مثال در صورت افزایش قیمت میلگرد 12 ثامن، هزینه خرید ارماتور رامکا با سایز 12 نیز بیشتر میشود. میتوانید از طریق تماس با دفتر کارخانه فولاد ثامن، قیمتهای روز و دقیق میلگرد را استعلام بگیرید.
تفاوت آرماتور و میلگرد
معمولا ارماتور و میلگرد به دلیل شباهتهایی که دارند، با یکدیگر مقایسه میشوند اما بهتر است در نظر داشته باشید که این دو جزء فولادی با هم فرق میکنند. از مهمترین تفاوتهای ارماتور و میلگرد میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
تفاوتهای ظاهری
میلگرد به شکل استوانهای با قطر یکپارچه و در ابعاد مختلف طراحی میشود و روی سطح آنها خطوط موازی قرار دارند. این در حالی است که ارماتورها در مدلهای متنوعی مثل میلگرد، شبکه، اجزای پیچشی، اجزای خمشی و… طراحی میشوند.
انعطاف پذیری
قابلیت انعطاف پذیری ارماتور و میلگرد بستگی به نوع آنها و البته ضخامتشان دارد اما به طور کلی، میلگردها به دلیل فرم استوانهای و وجود خطوط خاردار، از انعطاف پذیری بیشتری برخوردار هستند که آمادگی آنها را برای تغییر شکل دادن، افزایش میدهد.
نحوه اتصال
میلگرد و ارماتور در زمینه نحوه اتصال نیز با یکدیگر تفاوت دارند. میلگردها به لطف خارهایی که در سطح خود دارند، میتوانند ارتباط بهتری با بتن بگیرند و به شکل مستقیم به آن وصل شوند اما ارماتور به دلیل شکل متفاوتی که دارد، به جزء خارجی مانند سیم ارماتور یا جوشکاری وابسته است تا بتواند به بتن اتصال پیدا کند. البته طریقه اتصال ارماتور بستگی به نوع آن و شرایط دیگری دارد و ممکن است با پیچ و مهره یا شمشیرهای ارماتوری نیز صورت بگیرد.
تحمل بار
وظیفه اصلی تحمل بار و نیروی وارده بر اسکلت سازه، بر عهده ارماتور میباشد و این جزء تحمل کششی بیشتری نسبت به میلگرد دارد. البته حداکثر نیروی قابل تحمل توسط ارماتور، بستگی به اجرای صحیح پروژه آرماتور بندی خواهد داشت. از طرفی، میلگردها نیز به عنوان عناصر تقویت کننده، میتوانند مقاومت در برابر بارهای کششی و فشاری را بیشتر کنند.
آرماتوربندی چیست؟
حالا که با ارماتور آشنا شدهاید، بهتر است بدانید که ارماتوربندی چیست و به چه شکل انجام میشود. به پروسهای که طی آن اجرای مجموعه ارماتور صورت میپذیرد، ارماتوربندی گفته میشود. این پروسه شامل برش، خم کردن، چینش، بستن و متصل کردن اجزای اسکلت ارماتور میشود که قبل از قالب بندی و بتن ریزی به اجرا گذاشته میشود.
ارماتور بندی نیاز به دانش تخصصی و مهارت اجرایی بالایی دارد و وجود کوچکترین نقص در این قسمت میتواند پایداری سازه و امنیت آن را با مشکل جدی روبرو کند. همچنین بازدهی پروژه آرماتور تا حد زیادی بستگی به کیفیت ارماتور مورد استفاده خواهد داشت و بهتر است از نسخههای درجه یک و مرغوب در این بخش استفاده کنید.
کاربرد ارماتور بندی
موارد استفاده از ارماتورها در سازههای عمرانی مختلفی به چشم میخورد که در تمام این پروژهها، هدف اصلی این است که بتوانیم بار وزنی را به کمک ارماتور، ساپورت کنیم. البته گفتنی است که نحوه پیاده سازی و عناصر مورد نیاز سازههای مختلف با یکدیگر فرق دارند تا طراحی و اجرای ارماتور متناسب با شرایط موجود صورت بگیرد. به طورکلی میتوان در زمینه کاربردهای ارماتور، به موارد زیر اشاره کرد:
- ساختمانهای مسکونی یا تجاری
- سیلو
- پلها
- دیوارهای حامل
- مخازن سنگین آب
- برج و دودکش
- جادههای داخل شهری یا بین شهری
- سیستم تاسیسات و لولهکشی
- سازههای دریایی
مراحل آرماتوربندی
صفر تا صد آرماتور بندی باید در قالب مراحل از پیش تعیین شده و زیر نظر مهندسان این حوزه صورت بگیرد تا شاهد نقصی در این بخش از سازه نباشیم. برای موفقیت در اجرای پروژه آرماتوربندی، این اقدام را طی مراحل زیر پیگیری کنید:
انتخاب میلگرد مناسب
در قدم اول، نوع و اندازه میلگردهای مورد نیاز را تعیین کنید. این کار توسط مهندس طراح صورت میگیرد و صفر تا صد اجزای لازم مشخص میشوند که همه آنها را میتوانید در نقشه مشاهده کنید. میتوانید در زمینه انتخاب میلگرد مناسب، از مشاورههای کارشناسان کارخانه فولاد ثامن نیز بهرهمند شوید.
خرید میلگردها
سپس با توجه به لیستی که در اختیار مجری پروژه قرار گرفته است، به سراغ خرید میلگردها بروید. با توجه به اینکه مدلهای متنوعی از ارماتور در بازار وجود دارند، بهتر است پیش از اقدام برای خرید، اطلاعات کاملی کسب کرده باشید تا در بین این مدلها سردرگم نشوید. همچنین قیمت روز میلگرد، نوسانات زیادی را تجربه میکند و معمولا با افزایش یا کاهش قیمت دلار، شاهد افت و خیز قیمت میلگرد نیز خواهیم بود. بهترین تصمیم در این زمینه این است که اگر قصد آغاز پروژه را دارید، خرید میلگرد را در اسرع وقت انجام دهید و سفارش آن را به آینده موکول نکنید؛ در غیر این صورت ممکن است هزینه بیشتری را برای خرید ارماتور متحمل شوید.
چینش اجزای ارماتور
وقتی مهندس طراح نقشه خود را کشیده باشد، محل دقیق هر یک از اجزای ارماتور مشخص است و لازم است مو به مو با نقشه پیش بروید تا تمام میلگردها در جایگاه خود قرار بگیرند.
نصب ارماتور
بستن میلگردها، مرحله آخر آرماتور بندی است که طی آن با استفاده از جوشکاری، میلگردها را در محل خود محکم میکنیم. البته بسته به نوع ارماتور و شرایط پروژه، ابزارهای دیگری مانند سیم ارماتور یا روش خاموت گذاری نیز در این قسمت کاربرد دارند که مهندس طراح تعیین میکند بهترین روش کدام است.
مزایا و معایب آرماتوربندی
اجرای ارماتور در فونداسیون ساختمان و همچنین بخشهای دیگر، مزایا و معایب مختلفی دارد که پیشنهاد میکنیم قبل از نهایی کردن تصمیم خود، آنها را مطالعه کنید. اصلیترین مزایای ارماتوربندی، موارد زیر هستند:
- بالا بردن مقاومت کششی و میزان استحکام
- قابلیت فشرده سازی و امکان دسترسی به حداکثر تراکم
- پیشگیری کردن از لنگراندازی و انحراف سازه
- قیمت منطقی ارماتور همراه با بتن ریزی
- امکان طراحی شخصی و منحصر به فرد برای اجرای ارماتور
- محافظت از ساختمان در برابر عواملی مانند آب و آتش
اما مهمترین معایب مربوط به ارماتور، عبارتند از:
- بالا رفتن هزینه در برخی از پروژههای سنگین و نیازمندی به بودجه مالی بیشتر
- تخصصی بودن عملیات اجرایی که نیاز به نظارت لحظه به لحظه دارد.
- افزایش وزن ساختمان و سازه ارماتور بندی شده
- وابسته بودن خروجی نهایی به عملکرد دقیق، صحیح و طبق استاندارهای موجود
- عدم مقاومت در برابر خوردگی و زنگ زدگی
- پیچیده بودن شرایط تعمیر و تعویض اجزای ارماتور
مزایا | معایب |
تاثیرگذاری مثبت در افزایش مقاومت سازه | عدم مقاومت در برابر خوردگی و زنگ زدگی |
هزینه مناسب در صورت اجرای همزمان با بتن ریزی | نیاز به تخصص برای اجرا |
محافظت از ساختمان در برابر عواملی مثل آتش سوزی | نیاز به بودجه زیاد در پروژههای بزرگ |
نکات مهم در هنگام اجرای آرماتور بندی ساختمان
در زمان نصب ارماتورها و پیگیری مراحل ارماتور بندی، بهتر است نکات زیر را رعایت کنید:
- خمکاری ارماتور هرچه دقیقتر صورت بگیرد، نظم مجموعه ارماتور بیشتر خواهد شد. در پروژههای کوچک میتوان از روش دستی برای خمکاری استفاده کرد اما در پروژههای عمرانی عظیم، حتما این کار را با دستگاه خم کن انجام دهید.
- برای برش میلگردهای ضخیم از سنگ فرز و برای مدلهای کم ضخامت از قیچی مخصوص میتوانید استفاده کنید. توجه داشته باشید که برشکاری به وسیله هوابرش در ارماتور بندی ممنوع است.
- اگر نیاز به افزایش طول میله ارماتور دارید، با استفاده از روشهایی مانند شیوه مکانیکی، اورلب، روش تکیه گاهی و فورج میتوانید این کار را انجام دهید در مواردی این امکان وجود دارد که با جوشکاری، طول ارماتور را از طریق اتصال آنها به یکدیگر، بیشتر کنیم.
- بعد از اینکه کار آرماتور بندی تمام شد، باید یک لایه از بتن یه ضخامت 3 تا 9 سانتیمتر در سطح ارماتور خارجی وجود داشته باشد تا از آن در برابر رطوبت، محافظت کند.
نتیجه گیری
طبق توضیحات آورده شده در قسمتهای قبلی، به این نتیجه میرسیم که آرماتور بندی یک روش کاملا مطمئن برای افزایش استحکام ساختمان در برابر نیروهای وارده است که امنیت و مقاومت ساختمان را تا حد زیادی افزایش میدهد. البته این موضوع زمانی در دسترس شما قرار خواهد گرفت که به ارماتور مرغوب و با کیفیت دسترسی پیدا کنید. از آنجایی که نمونههای بیکیفیت بسیار زیادی در بازار موجود میباشند، پیدا کردن ارماتور درجه یک کار راحتی نیست اما شما میتوانید سفارش خود را در سایت کارخانه فولادثامن ثبت کنید تا میلگردهایی با بهترین درجه کیفی به دستتان برسد.
گفتنی است که سفارش میلگرد و ارماتور در مجموعه فولاد ثامن با هیچ محدودیتی روبرو نمیباشد و امکان خرید محصولات در هر تعداد و هر نوعی برای شما در دسترس است. تمام انواع میلگرد معرفی شده در این مقاله، در کارخانه فولاد ثامن با رعایت استانداردهای بین المللی تولید شده و با حداقل قیمت به صورت مستقیم به شما ارائه میشوند تا با حذف واسطهها، قیمت تمام شده برای خریدار کاهش پیدا کند. همین الان میتوانید با کارشناسان گروه فولاد ثامن تماس بگیرید تا علاوه بر استعلام قیمت روز ارماتور و میلگرد، مشاورههای لازم در زمینه خرید محصول مناسب نیز به شما ارائه داده شود.
سوالات متداول
فرق بین میلگرد و آرماتور چیست؟
تفاوتهای مختلفی بین میلگرد و ارماتور وجود دارمئ برای مثال میلگردها یک بخشی بوده و تنها از یک استوانه فولادی تشکیل میشوند اما آرماتورها معمولا یک اسکلت چند بخشی و با اجزای متعدد را شامل میشوند.
ارماتور طولی و عرضی چه تفاوتی دارند؟
ارماتورهای طولی، جزء اصلی سیستم اسکلت در آرماتور بندی هستند اما آرماتورهای عرضی به عنوان عنصرهای تقویتی، اجزای اصلی را حمایت میکنند.
وظیفه ارماتور چیست؟
کل مجموعه ارماتور، وظیفه دارد که شرایطی به وجود آورد تا سازه بتواند نیروی کششی و فشاری بیشتری را بدون لنگر انداختن و تغییر حالت، تحمل کند.