پرش به محتوا 
واقعیت این است که ساختمان‌سازی در ایران، یکی از صنایع پررونق به شمار می‌رود؛ برای مثال فقط در سال 99، تقریبا نیم میلیون واحد مسکونی ساخته شده است. برای اجرای ساختمان‌سازی باید مراحل مختلفی را دنبال کرد که هرکدام از آنها هزینه خاص خود را دارد. بااین‌حال اگر با مراحل ساخت ساختمان به صورت اصولی آشنا شوید، می‌توانید تا حد زیادی از هزینه‌های اضافی جلوگیری کنید. اگر شما نیز می‌خواهید یک پروژه ساختمانی را شروع کنید، این مطلب به شما خلاصه مراحل ساخت ساختمان را به صورت گام به گام ارائه می‌کند.
15 مرحله برای ساخت کامل ساختمان
فرض کنید می‌خواهید یک پروژه ساختمانی یک طبقه را اجرا کنید؛ اولین قدم چیست؟ معمولا یکی از مراحلی که برای تمام پروژه‌های ساختمانی مشترک خواهد بود، گرفتن مجوزهای لازم است. اینکه بدانید برای کسب این مجوزها به چه اداراتی مراجعه کنید، اهمیت زیادی دارد. بعد از کسب مجوز نیز باید به فکر خرید مصالح موردنیاز باشید؛ برای مثال، باید پس از محاسبه میلگرد ساختمان یک طبقه، هزینه‌های آن را بدست آورده و از بهترین تولیدکننده موجود با قیمت مناسب خریداری کنید. علاوه بر این، بهتر است موقعیت جغرافیایی پروژه و ارزش خرید آن را بسنجید. بااین‌حال، این تمام مراحل ساختمان سازی نیست. در این بخش قصد داریم به مراحل گام به گام ساخت ساختمان در 15 مرحله بپردازیم.
کسب مجوز برای هر مرحله از ساختمان‌سازی
اگر به چارت مراحل ساخت ساختمان نگاهی بیندازیم، این مرحله از مهمترین و البته چالش‌برانگیزترین مراحل ساخت خانه است. معمولا پیگیری کسب پروانه ساخت‌وساز برعهده سازنده است؛ بااین‌حال اگر شما مالک زمین هستید و می‌خواهید خودتان پروژه را اجرا کنید، باید برای تک تک مراحل ساختمان سازی مجوز بگیرید.
برای این کار، اگر قصد نوسازی دارید، ابتدا باید برای مجوز تخریب اقدام کنید. گرفتن مجوز تخریب با ارائه مدارک موردنیاز به دفاتر خدمات الکترونیک شروع می‌شود. پس از آن، از طرف دفتری که به آن مراجعه کردید، یک کارشناس در محل پروژه شما حاضر می‌شود و پس از بررسی و بازدید، به سازنده دستورات لازم برای تهیه نقشه را صادر می‌کند.
معمولا در دستور نقشه موارد زیر قید می‌شود:
- پرونده کامپیوتری شهرداری
- مشخصات پلاک ثبتی
- نوع بافت (فرسوده یا بافت ناپایدار)
- ابعاد ملک
- تعداد طبقات
- سطح اشغال شده طبقه
علاوه بر موارد بالا، مشخصات شما به عنوان مالک و درخواست‌کننده نیز آورده می‌شود.
ارائه نقشه به شهرداری
در ادامه ترتیب مراحل ساخت ساختمان، بعد از تهیه نقشه توسط مهندسین دفاتر فنی، باید آن را به شهرداری ارائه دهید تا مقدار عوارض ملک مشخص شود. پس از آن باید عوارض را پرداخت کنید.
انتخاب مهندس ناظر
پس از انجام گام‌های ابتدایی از مراحل ساختمان سازی، از جمله پرداخت عوارض شهرداری و دریافت مدارک پیش‌نویس از معاونت شهرسازی، نوبت به یکی از مهمترین مراحل می‌رسد که همان انتخاب مهندس ناظر است. دفتر خدمات ساختمان با توجه به مدارک ارائه شده، مهندس ناظری را تعیین می‌کند که بر تمامی مراحل ساخت و ساز نظارت خواهد داشت.
اما چرا انتخاب مهندس ناظر در مراحل ساختمان سازی اهمیت دارد؟
- مهندس ناظر با دانش و تجربه خود، تضمین‌کننده کیفیت ساخت و ساز مطابق با استانداردها و مقررات ملی ساختمان است.
- نظارت مستمر مهندس ناظر بر اجرای پروژه، از بروز حوادث احتمالی در طول ساخت جلوگیری می‌کند.
- مهندس ناظر موظف است اطمینان حاصل کند که تمامی مراحل ساخت و ساز مطابق با قوانین و مقررات شهری و ملی انجام می‌شود.
بعد از اینکه مهندس ناظر را شناسایی کرده و با آن قرارداد بستید، فرایند اجرای ساختمان شروع می‌شود.
گودبرداری و اجرای فونداسیون
گودبرداری یکی از مهمترین گام‌ها از مراحل ساخت خانه است. منظور از این کار، در حقیقت حفر چاله برای استوار کردن ساختمان روی آن است. هدف اصلی از گودبرداری، رسیدن به لایه‌های زیرین خاک است که از استحکام و پایداری بیشتری برخوردارند.
این لایه‌ها که به خاک بکر معروف هستند، از نظر مهندسی خاک، مناسب‌ترین بستر برای احداث پی ساختمان هستند. عمق گودبرداری به گونه‌ای تعیین می‌شود که فضای کافی برای احداث پی ساختمان فراهم شود. عمق معمول پی‌ها بسته به نوع خاک و بار وارده بر ساختمان، بین 1.5 تا 2 متر از سطح زمین است. برای اینکه بقیه مراحل ساختمان سازی به خوبی اجرا شود، بهتر است این مرحله را با دقت انجام دهید.
خوب است بدانید که پی ساختمان وزن کلی سازه را تحمل می‌کند. از جمله بارهای وارده به فونداسیون، وزن میلگردهای به کار رفته است. برای محاسبه بارهای وارد بر فونداسیون، باید وزن مصالح از جمله میلگردها را بدست آورید. وزن میلگردها به عنوان یک فاکتور مهم برای خرید آنها نیز اهمیت دارد. اگر می‌خواهید بدانید بدانید هر شاخه میلگرد چند کیلو است، بهتر است به جدول وزنی ارائه شده توسط کارخانه تولیدکننده توجه کنید، زیرا میلگردهای هر کارخانه وزن متفاوتی دارند.
مقاوم سازی
بعد از گودبرداری و اتمام فونداسیون، باید برای مقاوم‌سازی اقدام شود. در این مرحله از مراحل ساختمان سازی، مهندس سازه به دقت خاک حفاری شده را بررسی می‌کند تا از استحکام و پایداری آن اطمینان حاصل کند. در مواردی که خاک از استحکام کافی برخوردار نباشد، می‌توان از مصالح مقاوم‌سازی مانند شمع، مهار و انکر استفاده کرد.
به‌طورکلی، مقاوم‌سازی خاک یکی از مهمترین مراحل ساختمان سازی و گامی ضروری برای اطمینان از استحکام و پایداری سازه است. با انجام صحیح این مرحله، می‌توان از بروز مشکلات ناشی از نشست و رانش خاک جلوگیری کرد و به این ترتیب، ساختمانی ایمن و با دوام ایجاد نمود.
قالب‌بندی فونداسیون
قالب‌بندی به عنوان یک قالب موقت، شکل و ابعاد دقیق فونداسیون را تعیین کرده و در حین بتن‌ریزی از ریزش بتن و تغییر شکل آن جلوگیری می‌کند. برای این کار معمولا از قالب‌های فلزی، چوبی، پلاستیکی یا حتی آجری استفاده می‌شود. در این قسمت از مراحل ساختمان سازی، بهتر است از یک شخص متخصص و کارآزموده کمک بگیرید تا بتوانید به راحتی بتن ریزی را اجرا کنید.
آرماتوربندی فونداسیون
پس از آنکه قالب‌بندی فونداسیون به دقت انجام شد، نوبت به یکی از مهمترین مراحل ساخت خانه می‌رسد، یعنی آرماتوربندی فونداسیون! این کار به معنای قرار دادن میلگردها در داخل قالب‌بندی به منظور تقویت بتن و افزایش مقاومت کششی آن در برابر نیروهای وارده است.
بتن ریزی
یکی دیگر از اصلی‌ترین مراحل ساخت خانه، بتن ریزی است. در بتن ریزی، قالب‌ها از بتن تازه با نسبت‌ها و درصدهای مشخص پر می‌شوند. پس از آن باید فرایند ویبره کردن را اجرا کرد تا یک توده یکنواخت و بدون حفره به وجود بیاید. خوب است بدانید که بتن ریخته شده در قالب‌ها، اسکلت اصلی ساختمان را تشکیل می‌دهد؛ بنابراین کیفیت بتن و نحوه بتن ریزی به طور مستقیم بر استحکام و دوام ساختمان تاثیرگذار است. علاوه بر این، فونداسیون، وظیفه انتقال بارهای وارده از ساختمان به زمین را دارد. بتن با مقاومت فشاری بالا، قادر به تحمل این بارها است. از طرفی، عایق بودن بتن در برابر رطوبت، از نفوذ آن به داخل ساختمان جلوگیری می‌کند.
اجرای ستون‌ها
در نهمین مرحله از مراحل ساخت خانه پس از گذشت چند روز (نهایتا 4 روز) از بتن ریزی، باید برای اجرای ستون‌ها اقدام کنید. اگر بخواهید صفر تا صد ساختمان سازی را با دقت بالایی انجام دهید، اجرای صحیح این بخش از اهمیت بالایی برخوردار است.
مراحل اجرای ستون‌ها:
- اتصال آرماتورهای ستون به آرماتورهای ریشه: آرماتورهای ستون که قبلاً مطابق نقشه‌های اجرایی آماده شده‌اند، به آرماتورهای ریشه که در فونداسیون قرار دارند، به صورت محکم جوش داده می‌شوند. این اتصال، پیوستگی سازه‌ای بین فونداسیون و ستون‌ها را برقرار می‌کند.
- کنترل کیفیت آرماتوربندی: قبل از بتن‌ریزی، کلیه اتصالات، تعداد آرماتورها، قطر آنها و فاصله خاموت‌ها با دقت بررسی می‌شود تا از تطابق کامل با نقشه‌های اجرایی اطمینان حاصل شود.
- قالب‌بندی ستون‌ها: قالب‌های ستون معمولاً از جنس فلزی یا چوبی ساخته می‌شوند و به گونه‌ای طراحی می‌شوند که به راحتی قابل نصب و جداسازی باشند.
- بتن‌ریزی ستون‌ها: بتن با استفاده از میکسر یا پمپ بتن به داخل قالب‌های ستون ریخته می‌شود. برای پر شدن کامل قالب‌ها و جلوگیری از ایجاد حفره‌های خالی، بتن باید به صورت لایه‌های متوالی ریخته شده و به خوبی ویبره شود.
- نگهداری از بتن: پس از بتن‌ریزی، بتن باید به مدت حداقل 7 روز مرطوب نگه داشته شود تا عمل آب‌گیری به خوبی انجام شود و مقاومت بتن افزایش یابد.
یکی از مهمترین نکات در اجرای ستون‌ها، استفاده از میلگرد باکیفیت برای آرماتوربندی است. در این مرحله از مراحل ساخت خانه، باید بهترین میلگرد را خریداری کنید. معمولا میلگردهای باکیفیت، قیمت بالاتری دارند؛ بااین‌حال اگر به دنبال خرید میلگرد با قیمت مناسب هستید، سایت فولاد ثامن پایتخت با انتشار لحظه ای قیمت میلگرد به شما در این زمینه کمک می‌کند.
اسکلت ساختمان
اسکلت ساختمان، همانند ستون فقرات بدن انسان، نقش اصلی را در تحمل بارهای وارده و حفظ پایداری ساختمان ایفا می‌کند.
انواع اسکلت ساختمان:
- اسکلت بتنی: در این نوع اسکلت، از بتن آرمه (بتن مسلح به میلگرد) برای ساخت ستون‌ها، تیرها و سقف استفاده می‌شود. اسکلت بتنی به دلیل مقاومت بالا در برابر آتش‌سوزی، عایق حرارتی و صوتی بودن و امکان شکل‌دهی متنوع، بسیار محبوب است.
- اسکلت فلزی: در این نوع اسکلت، از مقاطع فولادی برای ساخت اعضای سازه‌ای استفاده می‌شود. اسکلت فلزی به دلیل وزن سبک‌تر، سرعت اجرای بالاتر و امکان پیش‌ساخت در کارخانه، در ساختمان‌های بلندمرتبه و سازه‌های صنعتی کاربرد گسترده‌ای دارد.
تیرها و سقف‌ها
در یازدهمین مرحله از مراحل ساختمان سازی، باید قبل از دیوارچینی، عملیات ساخت سقف‌ها را شروع کرد. به این کار معمولا «طاق‌زنی» یا (Vaulted Celling) گفته می‌شود. در این روش، سقف را به چندین مستطیل کوچکتر تقسیم می‌کنند. پس از آن، هرکدام از این چهارگوش‌ها با کمک تیرچه‌های فلزی به اجزای کوچکتر تقسیم می‌شوند.
_______________________________________________
خوب است بدانید که اخیرا در اجرای مراحل ساخت خانه، از آجرها برای اجرای سقف استفاده نمی‌شود. به جای آجر اغلب از بلوک‌های هبلکس که مقاومت و طول عمر بیشتری دارند، استفاده می‌کنند.
_______________________________________________
دیوارچینی بیرونی و داخلی
به عنوان آخرین مرحله اجرایی از مراحل ساختمان سازی، باید دیوارهای خارجی و داخلی با کمک مصالحی مانند آجر یا بلوک‌های هبلکس ساخته شوند. استفاده از بلوک هبلکس به دلیل مقاومت بالا در برابر رطوبت و صدا از محبوبیت بیشتری برخوردار است. از طرفی دیوارهای خارجی را نیز معمولا از نوع پیش ساخته انتخاب می‌کنند. استفاده از این دیوارها تا حد زیادی، هزینه‌های شما را کاهش می‌دهد. از طرفی، مقاومت و طول عمر بیشتری نسبت به دیوارهای آجری دارند.
در اجرای دیوارهای داخلی و حائل بین دو واحد مجزا، خوب است بدانید که ضخامت هرکدام از این دیوارها با هم فرق می‌کند؛ برای مثال، دیوارهای داخلی معمولا ضخامت کمتری دارند (10 سانتی‌متر). این در حالی است که دیوارهای حائل بین دو واحد مسکونی جدا از هم 15 سانتی‌متر در نظر گرفته می‌شود.
اجرای تاسیسات بهداشتی، گاز و برق
بعد از آنکه مهمترین مراحل ساختمان سازی به اتمام رسیدند، اجرای تاسیسات بهداشتی، گاز و برق شروع می‌شود. در این مرحله، باید تمامی دودکش‌ها، لوله‌کشی‌های آب، لوله‌های تهویه و تخلیه، کانال‌های هوادهی و داکت‌های مربوط به آنها، سیستم‌های گرمایش و سرمایش و همچنین لوله‌کشی گاز به همراه سیم‌کشی برق به صورت اصولی و با رعایت استانداردهای لازم اجرا شوند.
در این قسمت باید توجه کنید که نصب و اجرای لوله‌کشی آب، گاز و سیم‌کشی برق باید حتما توسط متخصصین دارای مجوز انجام شود.
_______________________________________________
در آخرین مراحل ساختمان سازی، باید آهن کشی جای آسانسور نیز مطابق با استانداردهای مربوطه اجرا شود. این اقدام برای ساختمان‌های چند طبقه بسیار مهم است. برای این کار، چارچوب آسانسور ساخته شده و بعد از آن، اتاقک آسانسور داخل آن قرار می‌گیرد.
_______________________________________________
اقدامات قبل از نازک‌کاری
بعد از اجرای تاسیسات، ممکن است تصور کنید که باید به سراغ نازک کاری برویم، اما قبل از نازک‌کاری باید اقدامات مهمی را انجام داد. در صورت انجام درست آنها، می‌توان گفت تمام زحمات قبلی از مراحل ساختمان سازی نتیجه‌بخش خواهد بود. از جمله این اقدامات می‌توان به کف‌سازی اصولی طبقات برای جلوگیری از نفوذ رطوبت، نصب چارچوب درب و پنجره و همچنین گچ‌کاری اشاره کرد. علاوه بر این ممکن است برای بعضی از فضاها مانند سرویس‌های بداشتی یا دیوارهای خارجی سیمان‌کاری نیاز باشد. استفاده از سیمان کمک می‌کند که ساختمان استحکام بیشتری داشته باشد.
نازک‌کاری ساختمان
در این بخش از مراحل ساختمان سازی، باید به سراغ کارهای تزئینی و زیباسازی نمای داخلی و بیرونی سازه برویم. از جمله این کارها می‌توان به کاشی‌کاری، سرامیک‌کاری کف، نمای ساختمان، نورپردازی‌ها، گچ‌کاری، نصب درب‌ها، پنجره‌ها، کمدهای دیواری و … .
علاوه بر این، باید دکوراسیون داخلی را مطابق با استانداردها و اصول زیباسازی و دیزاین منزل اجرا کرد. از جمله مهمترین بخش‌های دکوراسیون داخلی، کابینت‌ها هستند.
نتیجه گیری
در این مطلب سعی کردیم به تمام مراحل ساخت پروژه ساختمانی با عکس اشاره کنیم؛ در پایان اگر به دنبال اجرای تمام مراحل ساخت خانه با هزینه کم هستید، بهتر است علاوه بر رعایت دقیق‌ترین چک لیست مراحل ساخت ساختمان، به دنبال خرید مصالح با قیمت مناسب اما باکیفیت باشید. برای این کار باید لیست قیمت انواع میلگرد مانند قیمت میلگرد 10 به عنوان یکی از پرکاربردترین میلگردها و همچنین قیمت آهن، سیمان و … را از منابع معتبر مانند «کانال قیمت لحظه ای فولاد ثامن» استعلام بگیرید.
سوالات متداول
آیا مراحل اجرای ساختمان مسکونی با اداری فرق می‌کند؟
خیر! مراحل اصلی اجرای ساختمان‌ها معمولا مشترک است؛ بااین‌حال در برخی مراحل مانند تهیه نقشه، کسب مجوز، دیوارچینی، اجرای تاسیسات، دکوراسیون و نازک‌کاری‌ها ممکن است تفاوت باشد.
کدام میلگردها در ساختمان سازی بیشتر استفاده می‌شوند؟
معمولا میلگردهای 10، 12، 14، 16 و 18 کاربرد بیشتری در ساختمان‌سازی دارند.
برای خرید میلگرد به کجا مراجعه کنیم؟
شما می‌توانید برای خرید میلگرد از طریق راه‌های ارتباطی و بخش پشتیبانی سایت فولاد ثامن، با کارشناسان ارتباط گرفته و خرید خود را ثبت کنید.